1.
Οι πεποιθήσεις αυτοαποτελεσματικότητας των εκπαιδευτικών στις Φυσικές Επιστήμες ως παράγοντας πρόβλεψης εφαρμογής καινοτομιών στη διδασκαλία τους
Δημήτριος Πνευματικός & Γεώργιος Μαλανδράκης
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Οι πεποιθήσεις των ατόμων ότι είναι σε θέση να εκδηλώσουν με επιτυχία μια δραστηριότητα (πεποιθήσεις αυτοαποτελεσματικότητας) θεωρούνται ότι μπορούν να προβλέψουν τον βαθμό που τα άτομα θα εμπλακούν σε αυτήν τη δραστηριότητα αλλά και την αφοσίωση και επιμονή τους για την ολοκλήρωση της δραστηριότητας (Bandura, 1977). Τα άτομα με ισχυρές πεποιθήσεις αυτοαποτελεσματικότητας σε έναν τομέα προσεγγίζουν τις δύσκολες καταστάσεις με στόχο να τις ελέγξουν. Οι εκπαιδευτικοί αντιμετωπίζουν συχνά την πρόκληση να εφαρμόσουν καινοτομίες στη διδασκαλία τους όπως για παράδειγμα τη ανακαλυπτική μάθηση και τη διδασκαλία της διαδικαστικής γνώσης. Θα μπορούσαν οι πεποιθήσεις αυτοαποτελεσματικότητας των εκπαιδευτικών για τη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών να επηρεάσουν την συχνότητα χρήσης αυτών των καινοτομιών στη διδασκαλία τους; Ή μήπως η συχνότητα εφαρμογής των καινοτομιών εξαρτάται από τις πεποιθήσεις τους για τη δυνατότητα της διδασκαλίας να οδηγήσει σε μαθησιακά αποτελέσματα τους μαθητές τους; Η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα θα μπορούσε να οδηγήσει σε διαφορετικές πρακτικές επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών στις καινοτόμες εκπαιδευτικές μεθόδους. Η παρούσα έρευνα αποτελεί την προκαταρκτική μελέτη στο πλαίσιο ερευνητικού προγράμματος για την εκπαίδευση εκπαιδευτικών στις Φυσικές Επιστήμες (Science Teacher EDucation). Η έρευνα στόχευε στην χαρτογράφηση των χαρακτηριστικών (πεποιθήσεις αυτοαποτελεσματικότητας του εκπαιδευτικού και πεποιθήσεις για την αποτελεσματικότητα της διδασκαλίας) των εν ενεργεία εκπαιδευτικών οι οποίοι εφαρμόζουν ανακαλυπτική μάθηση και διαδικαστική γνώση κατά τη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών. Εξετάστηκαν 30 εκπαιδευτικοί πρωτοβάθμιας (νηπιαγωγοί και δάσκαλοι) και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Οι εκπαιδευτικοί συμπλήρωσαν ερωτηματολόγιο για την αυτοαποτελεσματικότητά τους στο μάθημα των Φυσικών Επιστημών (STEBI 1, 13 δηλώσεις, α=.78) και στην αποτελεσματικότητα της διδασκαλίας (STEBI 2, 4 δηλώσεις, α=.66). Επιπρόσθετα, οι εκπαιδευτικοί συμπλήρωσαν ένα αυτοσχέδιο ερωτηματολόγιο για την συχνότητα εφαρμογής της ανακαλυπτικής μεθόδου (4 δηλώσεις, α=.61) και της διαδικαστικής γνώσης στην καθημερινή τους διδασκαλία (6 δηλώσεις, α=.78). Η ανάλυση διαδρομών (path analysis) έδειξε ότι η αυτοαποτελεσματικότητα των εκπαιδευτικών είναι αυτή που προβλέπει την συχνότητα της εφαρμογής της ανακαλυπτικής μεθόδου (.42) και της διαδικαστικής γνώσης (.58). Οι εκπαιδευτικοί με ισχυρές πεποιθήσεις αυτοαποτελεσματικότητας εφαρμόζουν συχνότερα τις καινοτομίες στο μάθημα των Φυσικών Επιστημών. Αντίθετα, οι εκπαιδευτικοί με ισχυρές πεποιθήσεις για την αποτελεσματικότητα της διδασκαλίας φαίνεται να εφαρμόζουν λιγότερο (αν και οι προβλέψεις είναι χαμηλές: .21 & .25 αντίστοιχα) τις καινοτομικές μεθόδους στη διδασκαλία τους, που δηλώνει ότι η πίστη τους στην αποτελεσματικότητα της διδασκαλίας αφορά στην παραδοσιακή διδασκαλία παρά στις καινοτομικές μεθόδους.
Λέξεις κλειδιά: Αυτοαποτελεσματικότητα, Διδασκαλία Φυσικών Επιστημών, Ανακαλυπτική μέθοδος, Διαδικαστική γνώση