1.
Εκπαίδευση υπηρετούντων νηπιαγωγών στον διδακτικό σχεδιασμό Φυσικών Επιστημών: το εκπαιδευτικό και ερευνητικό πρόγραμμα STED
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΟΜΙΛΙΑ
Πέτρος Καριώτογλου, Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών, Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Παρά την πρόοδο της υποχρεωτικής εκπαίδευσης των Φυσικών Επιστημών (ΦΕ) στην Ελλάδα, οι επιδόσεις στην αξιολόγηση του PISA είναι σημαντικά κάτω από τον μέσο όρο των υπολοίπων χωρών. Μία πιθανή αιτία θα μπορούσε να είναι ότι το περιεχόμενο της διδασκαλίας αφορά κυρίως σε έννοιες και γεγονότα, ενώ απουσιάζει η διαδικαστική γνώση και η άσκηση των μικρών μαθητών στις διαδικασίες των επιστημονικών μεθόδων. Το ίδιο ισχύει –και μάλιστα σε μεγαλύτερο βαθμό– για την επιστημολογική γνώση. Μια άλλη σημαντική αιτία είναι πιθανόν ότι οι εκπαιδευτικοί που διδάσκουν ΦΕ, συνήθως ακολουθούν το σχετικό εγχειρίδιο ή τον οδηγό εκπαιδευτικού, αντί να σχεδιάζουν τη διδασκαλία τους βασισμένοι στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τις ανάγκες των μαθητών τους. Το πρόγραμμα STED (Science Teacher Education) στοχεύει να μελετήσει τις συνθήκες και τις προϋποθέσεις της εκπαίδευσης υπηρετούντων εκπαιδευτικών στον σχεδιασμό της διδασκαλίας των ΦΕ, με στόχο τη διεύρυνση των διδακτικών απόψεων και πρακτικών τους. Η διεύρυνση αυτή επιδιώκουμε να αφορά στην υιοθέτηση διερευνητικής διδασκαλίας, στην αξιοποίηση των εναλλακτικών ιδεών των μαθητών και τη χρήση ΤΠΕ σε ένα ενοποιημένο περιεχόμενο ΦΕ, Περιβάλλοντος και Τεχνολογίας. Στην πρώτη φάση του προγράμματος καταγράφουμε τις απόψεις, τις ανάγκες και τις πρακτικές των εκπαιδευτικών και αναπτύσσουμε νέες ή τροποποιούμε υπάρχουσες Διδακτικές Μαθησιακές Ακολουθίες (ΔΜΑ) ως δείγματα καλών διδακτικών πρακτικών και ως διδακτικά υλικά, συμβατά με τις ανάγκες των εκπαιδευτικών. Στην επόμενη φάση πραγματοποιήθηκε σύντομη θεωρητική επιμόρφωση, καθώς όλο το πρόγραμμα με τον συμμετοχικό συνεργατικό χαρακτήρα του θεωρούμε ότι αποτελεί επιμόρφωση προσανατολισμένη στην πράξη. Στη συνέχεια οι εκπαιδευτικοί μελετούν, τροποποιούν, εφαρμόζουν και αξιολογούν τις ΔΜΑ στην τάξη τους. Στην τελευταία φάση κάνουν το ίδιο με ΔΜΑ που σχεδιάζουν οι ίδιοι. Αναμένεται ότι οι εκπαιδευτικοί θα καταστούν ικανοί να σχεδιάσουν μια ΔΜΑ στην τάξη τους προσαρμοσμένη στις ανάγκες της συγκεκριμένης τάξης εφοδιάζοντας τους μαθητές τους με τις απαραίτητες δεξιότητες για την οικοδόμηση της επιστημονικής γνώσης με βάση τους μαθησιακούς στόχους που τίθενται από το σχετικό Πρόγραμμα Σπουδών. Στην παρουσίαση αυτή θα εστιάσουμε στα στοιχεία του προγράμματος που αφορούν υπηρετούσες Νηπιαγωγούς.
2.
Υποστηρίζοντας την επαγγελματική μάθηση των εκπαιδευτικών στις Φυσικές Επιστήμες
Σοφία Αυγητίδου, Πηνελόπη Παπαδοπούλου, Πέτρος Καριώτογλου
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Η παρούσα ανακοίνωση έχει στόχο να παρουσιάσει τις βασικές αρχές και τα μεθοδολογικά εργαλεία επιμόρφωσης και υποστήριξης των εκπαιδευτικών στις Φυσικές Επιστήμες (ΦΕ) στο πλαίσιο του προγράμματος ΑΡΙΣΤΕΙΑ «Εκπαίδευση εκπαιδευτικών στις ΦΕ». Σκοπός του προγράμματος ήταν ο σχεδιασμός και η εφαρμογή διδακτικών μαθησιακών ακολουθιών (ΔΜΑ) ακολουθώντας τις αρχές της διερευνητικής μάθησης στις ΦΕ, σύμφωνα με τις σύγχρονες τάσεις στη διδακτική των ΦΕ. Η ανακοίνωση εστιάζει στους εκπαιδευτικούς της προσχολικής εκπαίδευσης, αλλά τα μεθοδολογικά εργαλεία χρησιμοποιήθηκαν σε όλο το εύρος της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Η επαγγελματική μάθηση των εκπαιδευτικών προϋποθέτει πολλαπλή στήριξη σε θεωρητικό, ερευνητικό, αναστοχαστικό και πρακτικό επίπεδο, προκειμένου οι εκπαιδευτικοί να αναθεωρήσουν τις πεποιθήσεις τους, να αποκτήσουν νέες γνώσεις, να αναγνωρίσουν τις προοπτικές βελτίωσης της πρακτικής τους και να εμπλουτίσουν ή να αλλάξουν τις πρακτικές τους. τους. Στόχος της υποστήριξης είναι η ενίσχυση της επίγνωσης των εκπαιδευτικών, αλλά και της ενδυνάμωσής τους ως προς την ικανότητα σχεδιασμού και υλοποίησης της πράξης στη βάση θεωρητικών και μεθοδολογικών αρχών. Οι παραδοχές αυτές καθοδήγησαν στον σχεδιασμό των τριών φάσεων του προγράμματος. Στην πρώτη φάση έγινε διερεύνηση των πεποιθήσεων και των πρακτικών των εκπαιδευτικών, προκειμένου να αναγνωριστεί το αρχικό προφίλ και οι ανάγκες επιμόρφωσης. Στη δεύτερη φάση οι εκπαιδευτικοί υποστηρίχθηκαν θεωρητικά μέσω επιμόρφωσης, μελέτης υλικού (ΔΜΑ) και συμμετοχής σε εργαστήρια. Οι εκπαιδευτικοί είχαν ενεργό ρόλο κατά τη Β΄ φάση με την ανάδειξη ερωτημάτων, διαμόρφωσης του υλικού και τροποποίησής του πριν την εφαρμογή του. Στην τρίτη φάση, οι εκπαιδευτικοί θα σχεδιάσουν τις δικές του ΔΜΑ με τη συνεργασία της ερευνητικής ομάδας (συμμετοχικός σχεδιασμός). Τα μεθοδολογικά εργαλεία σχεδιάστηκαν λαμβάνοντας υπόψη τους στόχους του προγράμματος και τις θεωρητικές αρχές των ΔΜΑ και της διερευνητικής μάθησης. Συγκεκριμένα τα μεθοδολογικά εργαλεία ανά φάση είναι: Στην 1η φάση, χρησιμοποιήθηκε ημι-δομημένη συνέντευξη που εξέταζε την παιδαγωγική γνώση περιεχομένου των εκπαιδευτικών και παρατήρηση των διδασκαλιών τους με τη χρήση κλείδας παρατήρησης. Στη 2η φάση, έγιναν συστηματικές ομαδικές συναντήσεις ερευνητών και εκπαιδευτικών, αναστοχαστικές καταγραφές των εκπαιδευτικών για τη σχέση της πρακτικής τους με την προτεινόμενη ΔΜΑ στο τέλος της επιμόρφωσης, χρησιμοποιήθηκε δομημένο ημερολόγιο καταγραφής και στοχασμού σχετικά με τον σχεδιασμό, την υλοποίηση και την αξιολόγηση της ΔΜΑ στην πράξη, κλείδα παρατήρησης του ερευνητή με στόχο την εστίαση του αναστοχαστικού διαλόγου με τους εκπαιδευτικούς σε συγκεκριμένα ζητήματα και ομαδική απολογιστική συζήτηση μεταξύ ερευνητών και εκπαιδευτικών στο τέλος της 2ης φάσης. Στην 3η φάση, θα γίνουν συστηματικές συναντήσεις μεταξύ ερευνητών και εκπαιδευτικών με στόχο τον σχεδιασμό ΔΜΑ από τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς και θα χρησιμοποιηθούν τα εργαλεία της Β΄ φάσης. Τα μεθοδολογικά εργαλεία που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο του συγκεκριμένου προγράμματος είναι εν δυνάμει χρήσιμα στην οργάνωση, καταγραφή και αξιολόγηση της εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών στη διδακτική των ΦΕ.